Çocuklarınızla birlikte aşağıdaki deneyleri uygularken çocuklarınızın; bitkileri, hayvanları ve insanları daha iyi gözlemleme fırsatı vermiş olacaksınız. Deneyleri uygulama sırasında dikkat edilmesi gereken en önemli nokta, deneyin uygulanışında ki her basamağı çocukla birlikte uygulamaktır. Deneylerin ardından mutlaka çocuğunuza;
- Neler yaptık?
- Ne oldu?
- Neden oldu?
Sorularını sorup, birlikte konuşun.
5 – 6 YAŞ ÇOCUKLARI İÇİN DENEY ÖRNEKLERİ
Deneyin Adı: Sihirli mum
Deneyin Amacı: Yanması için oksijen gerekir mi?
Gerekli Araç ve Gereçler: Mum, mum altlığı, kapaklı kavanoz.
Deneyin Yapılışı:
- Mumu altlığına koyup yakın.
- Daha sonra mumu altlığıyla birlikte kavanozun içine koyup kapağını kapatın. Mumun alevinin önce azaldığını sonra söndüğünü göreceksiniz.
- Çocuğunuzla bunun sebebini konuşup, düşüncelerini dinleyin.
Sonuç: Havasız ortamda yanma olayı gerçekleşmez.
Deneyin Adı: Işığın doğru yerden yayılması
Deneyin Amacı: Işığın doğru yoldan yayılmasını gözlemlemek.
Gerekli Araç ve Gereçler: El feneri, siyah fon kartonu ve karanlık bir yer.
Deneyin Yapılışı:
- Siyah fon kartonunun ortasından delikler açın ( 7 – 8 tane).
- Karanlık yerde el fenerini yakın.
- Daha sonra el fenerini siyah fon kartona delik açtığınız bölgenin altından tutun.
- Işığın deliklerden çıkarak doğru bir şekilde yayıldığını göreceksiniz.
- Çocuğunuzla bunun sebebini konuşup, düşüncelerini dinleyin.
Sonuç: Işık doğru yolda hiç kırılmadan doğru durumda yayılır.
Deneyin Adı: Limonun etkisi
Deneyin Amacı: Limon suyunun yiyecekleri koruduğunu gösterme.
Gerekli Araç ve Gereçler: Elma, limon, limon sıkacağı, bıçak, iki tabak.
Deneyin Yapılışı:
- Limonu, limon sıkacağında sıkın.
- Elmayı bıçakla ikiye bölün.
- Elmanın bir parçasının üzerine limon suyu sürün.
- Diğerine hiçbir şey sürmeden bırakın.
- Bir saat bekleyin.
- Limon suyu sürülmemiş olan elmanın kararmasını izleyin.
- Çocuğunuzla bunun sebebini konuşup, düşüncelerini dinleyin.
Sonuç: Limon sürülen parça kararmadan kalır, diğer parça ise kararır. Limon suyu yiyeceklerin bozulmasını önler.
Deneyin Adı: Sağlıklı besinleri tanıyalım.
Deneyin Amacı: Çocuklara sağlığa yararlı ve zararlı besinleri öğretmek.
Gerekli Araç ve Gereçler: Küçük plastik çöp sepeti, temiz bir kutu, çeşitli dergilerden kesilmiş yiyecek resimleri.
Deneyin Yapılışı:
- Çocuklarla çok sevdikleri ve sağlıkları için gerekli besinler hakkında konuşulur.
- Onlara sağlıklı büyümeleri ve gelişmeleri için bu besinlerden yemeleri gerektiği söylenir.
- Dergilerden kesilen resimler tek tek gösterilir ve bu resimler hakkında konuşulur.
- Çocuklardan gösterdikleri resmin adını söylemeleri ve bu yiyeceğin sağlığa yararlı mı yoksa zararlı mı olduğunu söylemeleri istenir.
- Çocuktan, sağlığa yararlı olanların temiz kutuya, zararlı olanların ise çöp kutusuna atılması istenir.
Sonuç: Yararlı ve zararlı besinler çocuklara tanıtılır.
Not: Bu besinlerin fotoğrafları kullanılarak sağlığa yararlı besinler ve zararlı besinler olmak üzere iki albüm de yapabilirsiniz.
Deneyin Adı: Yağmur nasıl oluşur?
Deneyin Amacı: Yağmurun nasıl oluştuğunu gözlemlemek.
Deneyin Yapılışı:
- Su dolu çaydanlığı ocağa koyup, kaynatın.
- Kaynayan suyun kapağını açıp buhara tabak tutun.
- Buharlaşmanın yağmur damlacıklarına dönüştüğünü göreceksiniz.
- Çocuğunuzla bunun sebebini konuşup, düşüncelerini dinleyin.
Sonuç: Isınan su buharlaşır. Yağmur yeryüzündeki suların buharlaşmasıyla oluşur.
Deneyin Adı: Kirli hava
Deneyin Amacı: Kış aylarında kirli havanın asit yağmuru oluşturduğunu gözlemleme.
Gerekli Araç Ve Gereçler: Su dolu çaydanlık, ocak, mum ve tabak.
Deneyin Yapılışı:
- Çaydanlıktaki suyu kaynatın.
- Tabağı mumun üstüne tutarak islendirin.
- İsli tabağı çaydanlığın üstüne tutun.
- Simsiyah yağmur damlacıklarının oluştuğunu göreceksiniz.
- Çocuğunuzla bunun sebebini konuşup, düşüncelerini dinleyin.
Sonuç: Kış aylarında havada is ve kir bulunmaktadır.
Deneyin Adı: Toprak hangi canlılar var?
Deneyin Amacı: Toprağın içindeki canlıları gözlemleme.
Gerekli Araç Ve Gereçler: İçinde canlı olan toprak, kavanoz, huni ve el feneri.
Deneyin Yapılışı:
- Huniyi kavanozun üzerine yerleştirerek toprak parçasını huninin üzerine koyun.
- El fenerini toprağı aydınlatacak şekilde üstten tutun.
- Toprağın içindeki canlıların kavanozun içine düşmesini gözlemleyin.
- Çocuğunuzla bunun sebebini konuşup, düşüncelerini dinleyin.
Sonuç: Işık topraktaki canlıların hareket etmesini sağlıyor.
Deneyin Adı: Havdaki kir
Deneyin Amacı: Havdaki kiri gözlemleme.
Gerekli Araç Ve Gereçler: Beyaz kağıt tabak, vazelin ve büyüteç.
Deneyin Yapılışı:
- Beyaz kağıt tabağa vazelin sürün.
- Tabağı pencere dışına ya da ağacın dalına asın.
- 5 – 6 gün bekleyin.
- Bekleme süresinin ardından tabağı büyüteç ile inceleyin.
- Havanın taşıdığı kiri ve katı parçaları göreceksiniz.
- Çocuğunuzla bunun sebebini konuşup, düşüncelerini dinleyin.
Sonuç: Havada kir ve katı maddeler bulunur.
Deneyin Adı: Yüzen ve batan nesneler
Deneyin Amacı: Ağır nesnelerin battığını, hafif nesnelerin yüzdüğünü gözlemlemek.
Gerekli Araç Ve Gereçler: Kalem, şişe, anahtar, silgi, büyük bir leğen, çeşitli plastik oyuncaklar, su.
Deneyin Yapılışı:
- Leğeni su ile doldurun.
- Yukarıda sayılan nesneleri tek tek suyun içine atın.
- Hangisinin batıp hangisinin yüzdüğünü gözlemleyin.
- Belirgin bir örnek vermek için; plastik şişenin suyun üzerinde yüzdüğünü gösterin (çünkü hafif), daha sonra şişenin kapağını açın ve içine su dolmasını sağlayın. Şişenin yavaş yavaş battığını gösterin (ağırlaştı).
Sonuç: Nesnelerin batıp – yüzmesinde ağırlığının önemi vardır.
Deneyin Adı: Sıcak – ılık – soğuk
Deneyin Amacı: Suyun sıcaklığının duyuları yanılttığını gözlemlemek.
Gerekli Araç Ve Gereçler: Aynı büyüklükte 3 kap, aynı miktarda sıcak, ılık, soğuk su.
Deneyin Yapılışı:
- Elinizi sıcak suya sokun.
- Diğer elinizi soğuk suya sokun.
- İki elini birden ılık suya sokun.
- Soğuk el sıcak, sıcak el soğuk hissedecektir.
- Çocuğunuzla bunun sebebini konuşup, düşüncelerini dinleyin.
Sonuç: Duyu organları ayrı ayrı ortamlarda farklı duyum hisseder.
Deneyin Adı: Kumaş boyası yapalım
Deneyin Amacı: Doğal boyalarla desen çalışması yapmak.
Gerekli Araç Ve Gereçler: Renkli meyve suyu veya ahududu, vişne, böğürtlen ve beyaz mendil.
Deneyin Yapılışı:
- Beyaz mendili masanın üzerine serin.
- Meyvelerin sularını mendilin üzerine dokundurarak istediğiniz gibi sürün.
- Mendili bir gün bekletin ve daha sonra yıkayın.
- Çıkan deseni inceleyin.
Sonuç: Meyvelerin birer rengi ve boyası olduğu görülür.
Deneyin Adı: Paraşüt yapalım
Deneyin Amacı: Havanın paraşütü yukarıya doğru ittiğini gözlemlemek.
Gerekli Araç Ve Gereçler: Plastik torba, makas, kelem, büyük yoğurt kabı, bant, ip, hafif plastik oyuncak, oyun hamuru.
Deneyin Yapılışı:
- Plastik torbayı yere serin.
- Üzerine yoğurt kabını koyun.
- Poşete yoğurt kabı boyutunda bir daire çizin ve yoğurt kabını kaldırın.
- Poşetteki daireyi kesin.
- Daireye saat olarak düşünüp 12 – 3 – 6 – 9 yönlerinden ip yapıştırın.
- İpleri uçlarından düğümleyip, birleştirin ve oyun hamurunun içine sıkıştırın.
- Plastik oyuncağı da hamura yapıştırın.
- Yüksek yerden bırakıp, gözlemleyin.
Sonuç: Aşağıdan yukarıya itme yapan hava, nesnelerin yere düşmesini yavaşlatır.
Deneyin Adı: Yanmayan balon
Deneyin Amacı: Yanma olayında suyun etkisini gözlemlemek.
Gerekli Araç Ve Gereçler: İki şişmemiş balon, kibrit kutusu, su, ip, mum.
Deneyin Yapılışı:
- Balonlardan birini şişirip ağzını bağlayın.
- Diğer balonun içine dörtte bir oranında su koyun ve balonu şişirip ağzını bağlayın.
- Mumu yakın.
- İçinde su olmayan şişmiş balonu muma yaklaştırın.
- Patladığını göreceksiniz.
- Daha sonra içinde su olan balonu muma yaklaştırın.
- Balonun hemen patlamadığını, çok sonra patladığını göreceksiniz.
- Çocuğunuzla bunun sebebini konuşup, düşüncelerini dinleyin.
Sonuç: İçinde su olan maddeler daha geç ısınır.
Deneyin Adı: Süngerden bahçe yapalım
Deneyin Amacı: Tohumların süngerden çimlendiğini gözlemlemek.
Gerekli Araç Ve Gereçler: Fasulye, arpa, turp tohumu, delikli sünger, ip, askı, bardak.
Deneyin Yapılışı:
- Tohumları bir bardak suda ıslatarak bir gece bekleyin.
- Süngeri ıslatıp suyunu aldıktan sonra askıya asın.
- Süngerin deliklerine tohumları yerleştirin.
- Ilık ve aydınlık bir yerde birkaç gün bekletin.
- Tohumların yeşerdiğini gözlemleyin.
Sonuç: Tohumlar uygun ortamda yeşerir.
Deneyin Adı: Bitkiler nasıl yaşar?
Deneyin Amacı: Bitkilerin susuz ve güneşsiz yaşayamayacağını göstermek.
Gerekli Araç Ve Gereçler: Üç tane saksı bitkisi.
Deneyin Yapılışı:
- Saksı bitkilerinden birini karanlık bir dolaba, ikisini güneşli bir yere koyun.
- Güneşli bir yere koyulan iki saksıdan birine su verin, diğerine hiç su vermeyin.
- Dolapta duran saksıya da su verin.
- Bu işleme 1 hafta devam edin.
- Bu süre boyunca hangi bitkinin daha iyi geliştiğini gözlemleyin.
- Çocuğunuzla bunun sebebini konuşup, düşüncelerini dinleyin.
Sonuç: Dolaptaki saksıya su verildi ancak güneş görmediği için gelişmedi. Güneş gören saksılardan birine su verilmediği için o da gelişmedi. Güneş gören ve su verilen saksıdaki bitki ise gelişti.
Deneyin Adı: Bitkiler suyu nasıl iletir?
Deneyin Amacı: Gövdenin suyu ilettiğini göstermek.
Gerekli Araç Ve Gereçler: İki tane beyaz karanfil, iki bardak, kırmızı ya da mavi mürekkep, makas.
Deneyin Yapılışı:
- İki bardağa 2/3 oranında su koyun.
- Bardağın birisine biraz mürekkep koyun.
- İki bardağa da birer karanfil koyun.
- 3 – 4 saat bekleyin.
Sonuç: Mürekkep koyulan bardağa konan karanfilin renklenmeye başladığı görülür. Çiçekleri renklenen karanfilin sapının bir yerinden makasla kesin, buradaki incecik borularda renkli bir sıvı olduğu görülür.
Deneyin Adı: Bitki kökleri kuvvetli midir?
Deneyin Amacı: Kökün kuvvetini görmek.
Gerekli Araç ve Gereçler: İçi boş yarım yumurta kabuğu, saksı toprağı, kadife çiçeği tohumu.
Deneyin Yapılışı:
- Yumurta kabuğunu saksı çiçeği ile doldurun.
- Toprağa çiçek tohumlarını ekip, yeterince sulayın.
- Ilık, ışıklı bir yere koyup 3 – 4 gün bekleyin.
- Her gün sulayın.
Sonuç: Tohumların kök saldığı ve yumurta kabuğunu kırdığı görülür.
Deneyin Adı: Solunum organları
Deneyin Amacı: Solunum organlarını ve çalışmasını göstermek.
Gerekli Araç ve Gereçler: 15 – 20 cm boyunda plastik boru (gırtlak borusu), 2 tane şeffaf naylon torba, iki tane ince boru, ip.
Deneyin Yapılışı:
- Plastik borunun içinden iki tane ince boruyu geçirin.
- İnce boruların alt ucuna naylon poşetleri bağlayın.
- İnce boruların üstünden üfleyin.
Sonuç: Borudan üflediğimizde naylon torbaların şiştiği görülür. Bunlar akciğerlerimizi gösterir.